|
علی اشرف درویشیان فرزند كار ،فقر و ادبیات ، معنای كامل شرف قلم م. وحیدی
"من به دنیا با زیبایی نگاه می كنم و عقیده دارم دنیا آنقدر زشتی دارد كه ما زشت ترش نكنیم . هنرباید زندگی را زیبا كند." ( علی اشرف درویشیان 1320ـ 1396)
علی اشرف درویشیان یكی مردم ترین و تاثیرگذارترین نویسندگان و پژوهشگران معاصر مطرح میهن مان درگذشت. او راهنما، همكار، دوست و عاشق زحمــتكشان و رنجـبران (و به تعبیر خودش چریكی فرهنگی) بود كه پس از حدود نیم قرن قلم زدن و تلاش بی وقــفه در برای عدالــت و آزادی، زندگی را وداع گفت. علی اشرف هم چون "ماكسیم گوركی" از كودكی و نوجـــوانی در دانشـكده های رنج و زحمت برای گذران زندگی به تكاپـــــــو و تلاش پرداخت، كــــارگر ریخته گری شد، باغبان شد، بنــایی كرد، باربر شد، شـاگرد آهنگر شد و از تهیدستان آموخت و صدای رسای رنجدیدگان، محرومان و از پا افتادگان در هنر و ادبیات شد. اگرچه آثار او در دون ظام شیخ و شاه سانسور شده و بعضاً با ممنوعیت مواجه گردید، اما وی هیچگاه ایمانش را نسبت به مردم که همواره تكیه گاهش بودند را از دست نداد. درویشیان در مصاحبه ای علت نوشتن اش را این گونه توضیح می دهد: "مسایلی را كه اتفاق می افتاد و دل مرا به درد می آورد، تا زمانی كه به صورت داستانی در نمی آوردمش دِلَم آرام نمی گرفت. اینها باعث می شد در دوران معلمی، بادیدن بچه های فقــیر و بی چیز و زحمـــتكش و حوادثی كه برایشان رخ می داد و به خاطر نبودن آزادی جایی منعـــكس نمی شد، به صورت یك داستان بگویم تا جامعه ما بداند كه در كجا زندگی می كند و در چه شرایطی بسر می برد."
از دیدگاه او ، اختناق و سانسور بزرگترین مانع رشد هنر و ادبیات و اصلی ترین سد راه تكامل جامعه است. در این مورد نوشت: "نسل امروز ما ، نسل جوان ما، نسل بســیار مستعد و باهوشی است. داستانهای زیادی برای من فرستاده می شود، یا به ملاقــات من می آیند و برایم می خوانند، می بینم كه جوانها چه استعداد شگرفی دارند و رو به تحول و پیشرفت هستند. اما یك مانع بزرگ جلوی راه آنهاست و آن "سانسور" است...حتی در بنگلادش و تركــیه، سانســوری كه در ایـران هست وجود ندارد. این است كه نویسندگان بزرگشان در این كشورها جایزه نوبل می برند، چون در تصویر كردن زندگی و گفــتارشان آزاد هســـتند و دست و پاشان هنگام نوشتن بسته نیست ... كتاب با صد هزار تیــــراژ در تركــــیه منتشـر می شود ... دو روزنامه اشان "جمهوریت" و "ملیت" در تركیه با چهار میلیون تیراژ منتشر می شود ... اینست كه آنها جایزه نوبل را می برند ... "اورهان پاموك" تیراژ كتاب هاش میلیونی ست ... ولی ما در یك جامعه بسته هستیم ...و سانسور لطمه زیادی به ما زده است ... در حالی كه ادبیات ما هزار برابر تركیه به لحاظ تاریخی غنی تر است ... ما اینجا گرفتار شده ایم ..."
نابرابری و واقعیات تلخ جامعه، موزیك متن زندگی او بود و به وی انگیزه نوشتن می داد. آثار او مانند "صمد بهرنگی» ساده و روان، بی تكلف و به خواننده جرات نویسنده شدن می دهد. هیچ دروغ و تصنعی در آن نیست و اعتقادش را در جای جای كلمات می توان حس كرد. او توانست محتوا و فرم را منطبق با زندگی توده ها ارائه داده، با صداقتی سوسیالیستی و در قالب رآلیـــسم اجتماعی نگاهی دیگرگونه به انسان، جامعه و جهان داشته باشد. زندگی درویشیان از نوشته هایش جدا نبود. اغلب نوشته های او تجربیات خودش بود و این چنین به كشف واقعیات جامعه اش می پر داخت. علی اشرف پس از طی دانشسرای مقدماتی و اخذ لیسانس ادبیات و فوق لیسانس روانشناسی تربیتی و حدود ده سال كار معلمی در روستاها، از سال 1350 تا 1357 به سبب نوشتن مجموعه قصه "ازاین ولایت" و فعـــالیت سیاسی سه بار دستگیر و سرانجام از شغل معلمی بركنار و اخراج شد. او در سال 57 13 از زندان آزاد و سپس برای همیشه خانه نشین اش كردند. وی 30 عنوان كتاب چاپ شده دارد و در مواردی با نام مستعار "لطیف تلخستانی" منتشر شده است. از جمله كتابهای او رمان چهار جلدی "سالهای ابری" است كه به نوعی یك فرهنگ غنی كُردی محسوب گردیده و در آن ازلغات، اصطلاحات، تعبیرات و آداب و رسوم كرمانشــــاهی استفاده كرده است. رمان "همیشه مادر"، "مجموعه قصه درشتی"، "افسانه ها و متلهای كُردی"، "یادمان صمد بهرنگی"، "خاطـــرات صــفرخان"، "آبشوران"، "سلول 18" و....است و در زمینه كودكان و نوجوانان "رنگینه"، "همراه آهنگهای بابام"، "كی برمی گردی داداش جان" و ... است. فرهنگ 19 جلدی افسانه های مردم ایران (با همــكاری رضــا خنــدان مهابادی) كاری حَجیم و با ارزش و از مهم ترین آثار وی محسوب می شود. علی اشرف درویشیان سالها از فعالان كانون نویسندگان و عضو هیات دبیران آن بود و به عنوان داستان نویس پیش كسوت ایرانی توانست به پاس تعـهد بی چون و چرا به آزادی بیان و نگه داشتن حریم قلم از دستبرد قدرت، دهمین جایــــزه ادبی هوشنگ گلشیری را از آن خود كند. هم چنین در سال 2007 میلادی، جایزه حقوق بشر "هلمن همت" و جایزه نخست "گلاویژ" در جشنواره فرهنگی كردستان عراق، به وی اختصـاص یافت. علی اشرف درویشیان به همان گونه بود که در مورد محمد مختاری گفت: "جوانمرد، شریف و با شهامت زیست و در راه حق و عدالت و احـقاق حقوق انسانها قلم زد. جان و اندیشه او زنده است."* یاد و نامش گرامی باد!
*سخنرانی علی اشرف درویشیان در بزرگداشت محمد مختاری
منبع: نبردخلق شماره ۳۹۱، چهارشنبه اول آذر ۱۳۹۶ - ۲۲ نوامبر ۲۰۱۷
|