|
رویدادهای هنری ماه (بهمن ۱۴۰۲) گردآوری و تنظیم: فتح الله کیائیها
سینما- تئاتر
«برای روزمرگی تن به حقارت نداده و نخواهم داد» منیژه حکمت، کارگردان سینمای ایران، روز دوشنبه ۲۳ بهمن در واکنش به حواشی پیش آمده در مراسم پایانی جشنواره فیلم فجر نوشت: «خوشحال و خوشبختم که در این روزگار تلخ و سیاه برای روزمرگی تن به حقارت ندادم و نخواهم داد.» این سینماگر ممنوع‌الکار و ممنوع المعامله، در یادداشت خود که در فضای مجازی منتشر شد، اضافه کرد: «از تاسيس شركت "بامداد فیلم" بیست و هشت سال می‌گذرد و از حضور من در سینما حداقل چهل سال. در چند روز گذشته شرکت "بامداد فیلم" را بستم و دفتر، تخلیه شده برای اجاره جهت گذران حداقلی زندگی، تمام جوایزی را که از سراسر دنیا دریافت کرده بودم، از روی دیوارها برچیده و میخهایش به جا مانده روی دیوارها که آن هم نشاندهنده مدیریت مجموعه شماست.» او افزود: «اشکال به وجود آمده مختلف از میخها و دیوارها، تصویری ساخته از مصلوب شدن سینما و فرهنگ و هنر این سرزمین است.» منیژه حکمت بعد از همراهی با مردم و زنان معترض ایرانی، اسفند سال ۱۴۰۱ اعلام کرد که کار، معامله و خروج از کشور برای او ممنوع شده است.
تقدیر از بهتاش صناعیها و مریم مقدم در جشنواره فیلم برلین با اینکه بهتاش صناعیها و مریم مقدم، کارگردانان فیلم «کیک محبوب من»، به دلیل ممنوع الخروجی نتوانستند در هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم برلین شرکت کنند، اما بازیگران این فیلم و شماری از فیلمسازان با قابی از عکس آنها، به گونه نمادین این دو هنرمند را به جشنواره آوردند. این زوج کارگردان در بیانیه ای که توسط لیلی فرهادپور،، بازیگر بدون حجاب اجباری فیلم یاد شده، خوانده شد، فیلم خود را به «زنان باشرف و آزاده ایران» تقدیم کردند. لیلی فرهادپور در این مراسم هم بدون حجاب اجباری به قرائت متن بیانیه پرداخت. «کیک محبوب من» در بخش اصلی جشنواره با ۱۹ فیلم دیگر از نقاط مختلف جهان رقابت می‌کند.
نمایش «انگلیسی» و تحسین منتقدان نمایش «انگلیسی» نوشته ساناز طوسی، نمایشنامه نویس جوان ایرانی-آمریکایی، از آثاری است که در دو سال اخیر در آمریکا مورد توجه قرار گرفته است؛ نمایشی که از همان نخستین اجراهایش در بهمن و اسفند سال ۱۴۰۰ در نیویورک، با تحسین منتقدان روبرو شد و اردیبهشت سال ۱۴۰۲ نویسنده اش را برنده جایزه معتبر «پولیتزر» در بخش بهترین نمایشنامه کرد. به تازگی این نمایش برای نخستین بار در غرب آمریکا در شهر «سن دیه گو» در یکی از سالنهای معروف این شهر به کارگردانی آریا شاهی به روی صحنه رفته است. در این اجرا مری آپیک، بازیگر، نویسنده و کارگردان شناخته شده ایرانی، به عنوان یکی از بازیگران در کنار چهره هایی چون پویا محسنی، تارا گرامی، آری درمبخش و جو جوزف حضور دارد.
مهشید زمانی: در برلیناله معرف فیلمهای غیر حکومتی هستیم مهشید زمانی، منتقد سینمایی و از اعضای «کانون فیلمسازان مستقل ایران» (ایفما)، درباره جشنواره امسال فیلم برلین، «برلیناله»، حضور سینمای ایران و برنامه‌های کانون در این رویداد هنری توضیحاتی داد. او گفت کانون فیلمسازان مستقل ایران امسال نیز در بازار فیلم جشنواره برلین غرفه دارد و همچنین برنامه های مختلفی را در رابطه با سینمای ایران ارائه می دهد. در بازار فیلم جشنواره حدود ۱۷۰ غرفه از کشورهای مختلف دایر است و انجمنها و سازمانهای سینمایی تلاش می کنند از این طریق با یکدیگر در تماس باشند و با ایجاد شبکه های حرفه ای، امکانات و موقعیت بیشتری را برای فیلمسازان و پروژه های سینمایی فراهم کنند. برلیناله در این دوره نیز به موضوعات سیاسی از جمله سرکوب فرهنگی در ایران می پردازد. ممنوع الخروج شدن بهتاش صناعیها و مریم مقدم، کارگردانهای فیلم «کیک مورد علاقه من»، از جمله مواردی است که در کانون توجه جشنواره امسال قرار دارد. به گفته خانم زمانی، سرکوب و خفقان در سینمای ایران و محدودیتهای ایجاد شده برای سینماگران مستقل ایرانی توسط جمهوری اسلامی، یکی از موضوعات داغ و بحث‌‌انگیز در بازار فیلم و جشنواره برلین است.
«من، مریم و بچه ها و ۲۶ نفر دیگر» برنده جشنواره فیلم گوتنبرگ یک فیلم ایرانی که بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور بازیگران زن بدون رعایت حجاب اجباری ساخته شده، جایزه «اینگمار برگمان» جشنواره فیلم گوتنبرگ سوئد را از آن خود کرد. فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» که از ساخته‌های سینمای زیرزمینی در ایران به شمار می‌رود، با نادیده گرفتن سانسورهای حکومتی و بدون دریافت مجوز ساخته شده و روایتی سانسور نشده از زندگی معمولی در تهران را به نمایش می‌گذارد. فرزاد پاک به همراه فرشاد هاشمی، تهیه‌کنندگی این فیلم را به طور مشترک به عهده داشته‌اند.
ادبیات
خوانشی دراماتیک از بند نسوان زندان خرم‌آباد شیوا موسی زاده، دانشجوی ارشد نمایشنامه نویسی دانشگاه هنر تهران و فعال حامی کارگران است. او به تازگی نمایشنامه «بند اعدام» را به رشته تحریر درآورده است که در قالب یک نمایش مستند، به اتفاقها و موقعیتهایی در بند نسوان زندان می پردازد و یافته ها و مواجهات خود با چند زن محکوم به اعدام در بند نسوان زندان خرم آباد را با مخاطبان به اشتراک می‌گذارد. شیوا موسی زاده سال گذشته مدتی را به اتهام «تبلیغ علیه نظام» و «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» در زندان خرم آباد گذراند و عاقبت با سپردن وثیقه به صورت موقت آزاد شد. او پس از آزادی از زندان در توییترش از شکنجه، انتقال به سلولهای انفرادی سرد، بازجوییهای چندنفره طولانی و بازداشت برادرش و انتقالش به بند عمومی و بسیار نامناسب خرم آباد نوشت. شیوا موسی زاده در «بند اعدام» تلاش می کند با کمترین دخل و تصرف در آنچه که در زندان دیده است، حقیقت یک زن اعدامی را با تمام بار سنت، مذهب، اجتماع و قانون، یکجا نشان دهد. تفاوت کار شیوا موسی زاده با دیگر نوشته های بیرون آمده از زندان، فرم نمایشی دادن به وضعیتی است که شاهد آن بوده است: «تئاتر مستند، نوعی تئاتر گزارشی و آگاهی دهنده است، که در آن اسناد و شواهد بدون تغییر در محتوا و تنها با پرداخت در فرم بر صحنه ارائه می‌شود.»
رونمایی از مجموعه شعر « لولی وش واژه ها» آیین نکوداشت «سیدعلی صالحی» و رونمایی از مجموعه شعر «لولی وش واژه ها» که در «نشر چشمه» منتشر شده، با همکاری «خانه اندیشمندان علوم انسانی»، روز جمعه ۲۷ بهمن ۱۴۰۲ در سالن فردوسی این مرکز برگزار شد. در این مراسم «رسول رخشا»، شاعر، در سخنانی گفت: «امروز گردهم آمده ایم که به ستایش شاعری بپردازیم که خود ستایشگر بی بدیل واژه، کلمه و شعر است. سیدعلی صالحی در تمام این سالها بیخواب شعر فارسی بوده و نخوابیده است.» سید علی صالحی در آیین نکوداشت خود ضمن خواندن برخی از اشعارش، اظهار داشت: «از انتشارات معتبر چشمه و خانه اندیشمندان علوم انسانی تشکر می کنم. من سخنران و خطیب نیستم و فقط شاعرم و دست تک تک افرادی را که به این مراسم آمده اند، می بوسم. این حضور نشان می دهد که کلمه چقدر معجزه در آن است. شعر، صاحب معجزه بسیج کردن است. در تمام طول تاریخ پشتوانه درجه یک این سرزمین، شاعران بوده اند.» در پایان مراسم، از کتاب «لولی وش واژه ها» رونمایی شد.
وقتی که فاصله پاسداران با حافظ و سعدی کم می شود پاسدار حسین محبی، معاون فرهنگی و تبلیغات نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران، روز چهارشنبه ۲۵ بهمن در دوازدهمین «کنگره شعر فرهنگیاران سپاه» که در ستاد کل سپاه برگزار شد، اظهار داشت: «در اولین سرشماری که سال ۹۴ صورت گرفت ۱۶۰۰ شاعر در سپاه شناسایی شدند و از این تعداد امروز حدود ۴۰۰ شاعر فعال داریم که در همه اقتضائات اجتماعی و تحولات سیاسی نقش آفرینی می کنند.» اینکه آدمکشان و قصابان پیکر آدمی مدعی شاعری هم شوند، خود حدیث مفصلی است که در بیت العنکبوت شکل واقعی و ملموس به خود می گیرد. جالب است که بدانید طبق فرمایشات این پاسدار تروریست فرهنگی: «حافظ و سعدی و مولانا و امثال آنها از شعرای بزرگ جامعه ادبی کشور هستند که شاید برجستگی آنها در حد قُله محسوب می شود و به راحتی نشود در حد آن شاعران شعر سرود، اما شاعران معاصر هم خیلی با آنها فاصله ندارند.»
انجمن قلم آمریکا اجرایی شدن حکم زندان سپیده رشنو را محکوم کرد «انجمن قلم آمریکا» روز جمعه ۲۷ بهمن با انتشار بیانیه‌ای اجرایی شدن حکم زندان سپیده رشنو، نویسنده و مخالف حجاب اجباری، را به شدت محکوم کرد. این انجمن با اشاره به پرونده سپیده رشنو که از سوار شدن در یک اتوبوس آغاز شد و اکنون برای گذراندن سه سال و ۱۱ ماه حبس به زندان می رود نوشت: «استقامت زنان ایرانی در دفاع از آزادی بیان و سایر حقوق بشر، به رغم موج سرکوب بی امان، شدید و ناعادلانه حکومت حقیقتا قابل توجه است.» همچنین «لیزل گرنتولز»، از مدیران انجمن قلم آمریکا، تاکید کرد: «سلامت و سرزندگی یک ملت به توانایی مردم در بیان افکار خود بدون ترس از انتقام بستگی دارد.»
یکصد سالگی انتشارات «سایمون و شوستر» و معرفی یکصد کتاب ارزشمند امسال «سایمون و شوستر»، از بزرگ ترین و تاثیرگذارترین ناشران جهان، یک قرن فعالیت مستمر خود را جشن می گیرد. به همین مناسبت، این ناشر فهرستی از یکصد کتاب شاخص را که در طول صد سال فعالیت به چاپ رسانده منتشر کرده است. این فهرست مجموعه ای از پرفروش ترینها، کتابهای برنده جوایز گوناگون و آثار فرهنگی و تاثیرگذار دیگر را در بر می گیرد. فهرست این آثار و حتی کتب شاخصی که جایی در آن ندارند، به خودی خود داستانهایی را روایت می کند و همزمان روند تحول آثار چاپ شده در این انتشاراتی را به نمایش می گذارد؛ آثاری که برخی از آنها نیز به فارسی ترجمه شده اند و برای کتابخوانان ایرانی هم بسیار آشنا هستند.
بازگشت کتاب اهدایی مارکس به داروین به خانه او کتابی که کارل مارکس به چارلز داروین هدیه داده بود، پس از مرمت به خانه داروین بازگشت. مارکس فیلسوف، اقتصاددان و نظریه پرداز سیاسی، این نسخه نایاب از کتاب «سرمایه» (Das Kapital) را سال ۱۸۷۳ به چارلز داروین، زیست شناس بریتانیایی و پدر نظریه تکامل، هدیه داده بود. مارکس بر صفحه نخست کتاب برای داروین نوشته بود: «از سوی تحسین گر راستینش، کارل مارکس». به گفته کارشناسان چنانچه از ظاهر کتاب برمی آید، برخی صفحات کتاب هرگز باز نشده و ورق نخورده و به نظر می‌رسد داروین سعی چندانی برای خواندن کتاب سرمایه نکرده بود. سه ماه بعد از دریافت کتاب و با تاخیر، داروین در پاسخ به مارکس می نویسد که امیدوار است ارزش «افتخار» دریافت «سرمایه» را با فهم بهتر موضوع داشته باشد. داروین خطاب به مارکس نوشت: «هرچند زمینه مطالعات ما متفاوت است، اما باور دارم که ما هر دو صادقانه در طلب توسعه دانش هستیم و این در درازمدت به شادی بشریت خواهد افزود.»
موسیقی
گروگان گیری خانواده رپر معترض وفا احمدپور، پس از آنکه ماموران حکومتی به زور وارد خانه اش شده و خانواده‌اش را گروگان گرفتند، مجبور به معرفی خود به مقامات شد. هنوز مشخص نیست که رپ خوان معترض در کجا زندانی است و چه وضعیتی دارد. او که کارگری رپ خوان است، کار موسیقیاییش را با خواندن ترانه های سیاسی و اعتراضی آغاز کرد؛ حرکتی که عکس العمل تند حکومت دزدان و سارقان را در پی داشت و او را مجبور به زندگی در اختفا کرد تا بدانجایی که با گروگان گیری خانواده اش ، مجبور به معرفی خود شد.
گیتار دزدیده شده «مک کارتنی» پیدا شد گیتار بِیسِ «پل مک‌کارتنی»، خواننده و آهنگساز گروه «بیتلز»، که در سال ۱۹۷۲ از پشت یک ون در لندن به سرقت رفته بود، پس از ۵۰ سال پیدا شد. پل مک کارتنی در بیانیه ای که بر روی وب سایتش منتشر کرده گفته که «به طور باورنکردنی از همه دست اندرکاران» بازگرداندن این گیتار سپاسگزار است و تایید می کند که این همان گیتاری است که او در دهه ۱۹۶۰ می‌نواخته است. این خواننده از این گیتار بِیس در ضبط دو آلبوم اول بیتلز از جمله آهنگهای «Twist and Shout» و «Love Me Do» استفاده کرده بود.
تیلور سوئیفت برنده جوایز گرمی تیلور سوئیفت، ستاره موسیقی پاپ، جایزه بهترین آلبوم پاپ جوایز گِرَمی سال جاری میلادی را برای آلبوم «نیمه شبها» دریافت کرد و بدین ترتیب به اولین خواننده ای تبدیل شد که چهار بار جایزه آلبوم سال را از آن خود کرده است. هنرمندی که جایزه را به تیلور سویفت اهدا کرد نیز کسی نبود جز «سلن دیون» که به تازگی خبرهای ناگواری درباره سلامتی او منتشر شده بود. با این حال، سلن دیون با حضور خود در این مراسم بسیاری را شگفت زده کرد. سوئیفت همزمان با دریافت جایزه گرمی، آلبوم جدید خود با عنوان «بخش شاعران شکنجه شده» را معرفی کرد. قرار است این آلبوم در ماه آوریل منتشر شود.
نقاشی و گرافیک
کشف و نمایش دوباره یک اثر هنری از گوستاو کلیمت پس از یک قرن صد سال پس از آخرین نمایشِ یک پرتره پرماجرا اثر «گوستاو کلیمت»، نقاش شهیر اتریشی، این اثر دوباره پیدا شده و در معرض دید و نمایش قرار خواهد گرفت. آخرین مکانی که «پرتره فورلین لیزر»، اثر این هنرمند به نمایش درآمد، اواسط دهه ۱۹۲۰ در وین بود. این نقاشی یک زن جوان را نشان می‌دهد که گمان می‌رود «هنریت لیزر» باشد؛ زنی از یک خانواده ثروتمند یهودی که نازیها او را تبعید کردند و بعد هم به قتل رساندند.
(منابع: رادیو زمانه، بی بی سی، رادیو فردا، رویداد۲۴، دویچه وله، صدای آمریکا، ایسنا، خانه اندیشمندان علوم انسانی، جنگ خبر)
منبع: نبرد خلق شماره ۴۷۴، سه شنبه یک اسفند ۱۴۰۲ - ۲۰ فوریه ۲۰۲۴
|