|
گردآوری و تنظیم: فتح الله کیائیها
قاتلها کنار ما قدم می زنند اگر چه سایه سیاه چند دهه ی سراسر خونین بر فلات خشک این سرزمین گذشت تا کارگردانی سرشناش و صاحب سبک و تاثیر گزار، قفل از دهان بر دارد و فریاد زند که قاتلها در میان ما زندگی می کنند و در کنارمان گام می زنند. اگرچه فریاد چندین هزار مادر داغدار در تمامی این شبهای سیاه و سترون و در هیچ سطری از تاریخ این سرزمین نوشته نشد و هیچ گوشی این ناله های داغدار را نشنید و اگر هم شنید، ناشنیده گرفت؛ اگر چه ارابه ران مرگ در طول همه این سالها گلوها را شکست و ناله ها را خفه کرد و ارابه اش را بر در هر خانه ای که خواست راند و شاخه هایی جوان و برنا را از بیخ و بن برید تا ریش و ریشه اش ابد دوام بماند. اما و اما و اما... این فریاد مستمر و سرخ دادخواهی بود که هیچگاه فرو ننشست و اینک پس از قیام خونبار «ژن، ژیان، ئازادی» و «چونان خورشیدی درخشان و تاریکی بر افکن» از پس کوه شعله بر کشید و جبروت مقام عظمای جنایت را چنان بر باد داد که اینک هر سایه ای و هر نجوایی کاخهای ظاهرا مستحکمش را چنان می لرزاند که دیوانه وار و چاقو به دست در کوچه پسکوچه های شهر قدم می زند و انسانهایی فرهیخته و جان به لب رسیده را به فجیع ترین شکل ممکن سلاخی و قصابی می کند و دوباره به همان رویکرد جنایت باری روی می آورد که چندین سال پیش طشت رسواییش از بام افتاده و طبل محکومیتش در هر کوی و برزن شنیده شده است. راستی این فریاد از نای جان برآمده مهرجویی که «بیایید من را بکشید، من حقم را می خواهم و آن را می گیرم» چه شورش و ولوله ای داشت که شیخک خودسر را چونان زنگی مستِ تیغ به دست راهی خانه او کرد و آن هم به قصد سلاخی؟ راستی چه قدرت و سلاحی در دستان خالقان هنر است که در طول تاریخ هر دیکتاتور و مستبدی را به وحشت انداخته است؟ و تو ای انسان اندیشه ورز! ای هنرمند و ای رهروی چست و چالاک آزادی و رهایی! قیمت و قدر مردمانی که تو را می شناسند و برایت سفره سفر عشق نثار می کنند را بدان. وظیفه ات سنگین است و نفس گرم مردمانی را در کنار خویش داری که هیچ سلاحی برای دفاع از خویش ندارند و چشم شان به دستان گهر آفرین شماست. صدای آنها باش. تصویر آنها باش. شعرشان باش و امیدشان. کاخها یکی پس از دیگری فرو می ریزند و این آرزوهای پاک و انسانی بشری است که در لابلای کلام مادران و پدران و برادران و خواهران و کودکان محروم از کانون گرم خانواده بر چهره دوار گیتی می چرخد و از تو یک قهرمان می سازد؛ قهرمان توده ها و بقول آن شاعر آزاده: بشکنی ای قلم، ای دست اگر پیچی از خدمت محرومان سر
سینما
کپی برداری روسیه از وزارت ارشاد؛ توقیف «قصه پریان» سوکوروف فشارهای حکومت روسیه بر هنرمندان مخالف سیاستهای کرملین ادامه دارد و در تازه‌ترین مورد، «قصۀ پریان»، تازه‌ترین فیلم« آلکساندر سوکوروف» که سرشناس‌ترین فیلمساز سینمای روس در سطح بین‌المللی است، با ممنوعیت نمایش روبرو شده است. این فیلم قرار بود ۲۳ مهر ماه در اختتامیه جشنواره «کارو آرت» در مسکو به نمایش دربیاید، اما یک روز قبل از آن، برگزارکنندگان جشنواره بدون ارائه هیچ توضیحی از نمایش فیلم دیگری در روز پایانی این جشنواره خبر دادند. این در حالی است که برای اجرای این نمایش بلیت هم فروخته شده بود و قرار بود که سوکوروف نیز در نشست پرسش و پاسخ با علاقمندان نیز شرکت کند. سوکوروف در کانال تلگرامی خود نوشت به او گفته‌اند که وزارت فرهنگ روسیه فیلم «قصه پریان» را ممنوع اعلام کرده است. فیلم «قصه پریان» که سوکوروف می‌گوید آخرین اثر سینمایی اوست، تابستان گذشته در جشنواره فیلم لوکارنو به نمایش درآمد و واکنشهای متفاوت منتقدان و سینما دوستان را برانگیخت. در این فیلم که عناصری از ژانر وحشت و کمدی سیاه دارد، با استفاده از انیمشن، فیلمهای خام آرشیوی و دیپ فیک (جعل عمیق)، گفت و گوی خیالی آدولف هیتلر، ژوزف استالین، بنیتو موسولینی و وینستون چرچیل را که همه به زبان خودشان در برزخ تکلم می‌کنند، به تصویر کشیده است، عیسی مسیح و ناپلئون هم در آن‌جا حضور دارند.
«اورکا»؛ راوی مقاومت زنان ایران هفته گذشته نسخه ای از فیلم «اورکا» ساخته سحر مصیبی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این سومین فیلمی با بازی ترانه علیدوستی، بازیگر شناخته شده سینمای ایران، است که بدون نمایش عمومی درسینماهای ایران دیده می شود. فیلم «اورکا» اتفاقاتی را که برای الهام اصغری، زن شناگر ایرانی، رخ داد روایت می‌کند. نام خانم اصغری در دهه ۹۰ با ثبت رکوردهایی در زمینه شنا در دریا مطرح شد. با آنکه رکوردهای او با پوشش اسلامی به دست آمد، اما نهادهای رسمی و مقامهای جمهوری اسلامی از ثبت آنها به دلیل محدودیتهای مربوط به شنای زنان در ایران خودداری کردند. فیلم «اورکا» داستان همین اتفاقات و چالشهایی است که این زن شناگر در سالهای مختلف با آن روبررو شد. این فیلم با روایت همین اتفاقات، تصویر کم سابقه‌ای از نگاه ایدیولوژیک و محدودگرای مسوولان حکومت جمهوری اسلامی به ویژه نسبت به زنان و مطالبات آنها ارائه می‌دهد. سحر مصیبی، کارگردان فیلم «اورکا»، از جمله زنان سینماگری بود که در اعتراضهای سال گذشته تصویری بدون حجاب اجباری از خود منتشر کرد.
«تاتامی» در فهرست مقدماتی جوایز آکادمی اروپا فیلم «تاتامی» به کارگردانی مشترک زر امیرابراهیمی، بازیگر سرشناس ایرانی، و «گای ناتیو»، سینماگر اسراییلی، به فهرست مقدماتی جوایز آکادمی فیلم اروپا رسید. این جوایز هر سال به سینماگران و آثار برتر سینمایی می‌شود و به اسکار اروپایی شهرت دارد. به گزارش «تایم اسراییل»، تاتامی که ماجرای یک ورزشکار زن ایرانی را به تصویر می‌کشد، به فهرست چهل فیلمی رسیده که پس از غربال نهایی، نامزد جایزه خواهند شد.
لغو جشنواره فیلم آنتالیای ترکیه به دلیل مستندی درباره کودتای سال ۲۰۱۶ قدیمی ترین جشنواره فیلم ترکیه در شهر «آنتالیا» پس از اعتراض هیات داوران، تهیه کنندگان و کارگردانان به سانسور و حذف مستندی درباره کودتای سال ۲۰۱۶ میلادی در این کشور، لغو شد. مستند «فرمان» به کارگردانی «نجله دمیرچی»، چالشهای زندگی یک معلم و یک پزشک را به تصویر می‌کشد که به دنبال کودتای نافرجام شماری از نظامیان در سال ۲۰۱۶ میلادی علیه رجب طیب اردوغان در ترکیه، از کار اخراج می‌شوند. وزارت فرهنگ ترکیه ضمن ابراز تاسف از گزینش این فیلم در جشنواره، آن را اثری «تبلیغاتی» در هواداری از جنبش «فتح الله گولن»، مخالف سرشناس «رجب طیب اردوغان»، توصیف کرد. برگزارکنندگان جشنواره آنتالیا پس از انتقاد وزارت فرهنگ ترکیه اعلام کرده بودند که این مستند از برنامه اکران حذف شده است. «احمد بویاجی اوغلو»، مدیر جشنواره، مدعی شد این مستند به دلیل اینکه پرونده قضایی یکی از افراد حاضر در آن هنوز در جریان است، از این رویداد هنری کنار گذاشته شده است. این توضیح با اعتراض اعضای هیات داوران مواجه شد و ۲۰ تن از آنها در اعتراض به «سانسور آشکار» در اداره این جشنواره استعفا دادند. پس از آن هم ۲۷ تهیه کننده و کارگردان نیز با انتقاد از حذف مستند «فرمان»، از شرکت در جشنواره پرتقال طلایی انصراف دادند. جشنواره پرتقال طلایی در سال ۱۹۶۳ در آنتالیا تأسیس شد و یکی از برنامه های مهم فرهنگی و هنری ترکیه محسوب می شود.
مرزهای بی پایان، برنده جایزه تیرانا فیلم سینمایی «مرزهای بی پایان» به کارگردانی و نویسندگی «عباس امینی»، جایزه «بهترین فیلم» بیست و یکمین جشنواره بین المللی فیلم «تیرانا» را به خود اختصاص داد. این جشنواره که از سال ۲۰۰۳ آغاز به کار کرده است، همه ساله در کشور آلبانی برگزار می شود. «مرزهای بی پایان» پیش از این و در اولین اکران بین المللی موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم در بخش «پرده بزرگ» جشنواره روتردام شد و در پی آن نیز جایزه «زردآلوی طلایی» بهترین فیلم از ایروان - ارمنستان را به دست آورد. این فیلم که محصول مشترک ایران، آلبانی و جمهوری چک است، داستان معلمی تبعیدی در یک روستای فقیرنشین کوچک با قومیت بلوچ در امتداد مرز ایران با افغانستان را روایت می کند که با خانواده ای از پناهندگان غیرقانونی هزاره آشنا می شود که از خطر فوری به قدرت رسیدن طالبان می گریزند.
اهالی سینما و تاتر خواستار آزادی علی نورانی شدند بیش از ۲۰۰ نفر از اهالی سینما و تئاتر با امضای نامه ای، خواستار آزادی علی نورانی، نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر، شدند. در این نامه آمده که خانواده و اطرافیان آقای نورانی پس از بازداشت او در ۲۵ شهریور امسال، از اتهام و وضعیت او بی خبرند. امضا کنندگان این نامه خواستار روشن شدن وضعیت و ارائه دلیل و همچنین آزادی همکارشان شدند. علی رفیعی، احترام برومند، جعفر پناهی، پانته آ پناهیها، مجتبی میرطهماسب، محمد رسول اف، مجید برزگر، مرضیه وفامهر، لیلا نقدی پری و مصطفی آل احمد از جمله امضا کنندگان این نامه هستند.
افتخاری دیگر برای وزارت ارشاد اسلامی! در یک تصمیم شگفت انگیز و عجیب، سأنسهای نمایش فیلم برای داوران کودک دختر و پسر جشنواره کودک اصفهان تفکیک شد. ابراهیم نورمحمد، یکی از فیلمسازان حاضر در «سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلمهای کودکان و نوجوانان اصفهان» گفته است: «معتقدم بهتر بود سأنسهای نمایش برای داوران کودک دختر و پسر تفکیک نمی شد. ما در روز یکشنبه، ۱۶ مهرماه که فیلم در جشنواره نمایش داده شد، اکرانهایی برای عموم مردم داشتیم و نیز اکرانهای جداگانه برای داوران دختر و پسر که ای کاش آنها دستکم در ردیفهای جدا از هم در یک سالن فیلم را می دیدند ولی اینطور تفکیک نمی شدند». نورمحمد گفت: «ما (فیلمسازان) فکر کردیم شاید برنامه ریزی خاصی برای این زمینه وجود دارد، ولی تاکنون هیچ توضیحی درباره آن نشنیده ایم.»
اعتراض همایون غنی زاده به مرضیه برومند و «سنت زشت التماس» اظهارات مرضیه برومند، مدیرعامل «خانه سینما»، در مراسم تشییع پیکر داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر، پس از اعتراض حاضران و «هو شدن» توسط آنها، در رسانه‌های اجتماعی نیز با واکنشهایی روبرو شده است. مرضیه برومند در این مراسم خطاب به حکومت گفته بود: «ما همه در این سرزمین ماندیم برای اینکه خاک و سرزمین و مردممان را دوست داریم. با ما خوب باشید، کنار شما با اسراییل و رژیم صهیونیستی هم می‌جنگیم» در واکنش به این سخنان، همایون غنی‌زاده، کارگردان تئاتر و سینما، روز پنجشنبه ۲۷ مهر در یادداشتی در صفحه «اینستاگرام» خود، اظهارات اخیر مرضیه برومند را «التماس به حکومت» توصیف کرد که «سالها سنت ما ملت بود». غنی‌زاده افزود: «باید با شرمساری اعتراف کرد ما هنرمندان و اهل فرهنگ سالها از جریانات برجسته و تاثیرگذار این سنت زشت بوده‌ایم.» او با نکوهش این «سنت زشت» که «آمیخته و آلوده به چاپلوسی و ریا» است و «به منظور ایجاد روزنه‌ای از ترحم سیستم» به کار می‌رود، تاکید کرد: «باید اعتراف کرد بخش بزرگی از ما در گذشته با صدای بلند دروغ می‌گفتیم! درباره حجاب، درباره سانسور، درباره خوبیهای فلان مسوول، درباره نگاه قناس حکومت به مسائل خرد و کلان. حالا مدتی است آرام آرام داریم تمرین می‌کنیم تا از این روش برگردیم، اما هنوز بخشی از جامعه هنری روی ریل آن سنت زشت و کریه ریا، جملات ترحم‌انگیز می‌گویند.» این سینماگر در ادامه نوشته است: «امروز که بخش بزرگی از اهالی فرهنگ و مردم دارند سعی می‌کنند در برابر حکومت دست از ریا بشویند و با هزینه تمرین صداقت کنند، غم‌انگیز است که بخشی هنوز دارند با همان سنت و با فرمولهایی از همان روش زشت، از فضای خالی‌ای که با حذف و ممنوع‌الکاری و مهاجرت و حالا قتل ایجاد می‌شود، کمال سوواستفاده را ببرند.» این هنرمند در پایان گفت: «ما از گوشه خانه‌هایمان، از کنج سلولهای زندانمان، از پنجره‌ای بیرون از وطنمان و از میان گورهایمان به شما خیره شده‌ایم و گلویمان دریده می‌شود وقتی برای نرم‌تر شدن چماق تحقیر و سرکوب یا اعتباری تقلبی و یا برای پول التماس می‌کنید و چنگ به صورت مردمی که هزینه می‌دهند می‌اندازید و این سد را طوری می‌شکنید که گویی هیچ اتفاقی نیافتاده است. این خیانت است.»
ادبیات
«یون فوسه» برنده جایزه نوبل ادبیات شد «یون فوسه»، نویسنده نروژی، به خاطر آنچه کمیته نوبل «نمایشنامه ها و نثر بدیعی که صدای ناگفتنیها را ارائه می دهد» خواند، موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد. آثار فوسه شامل بیش از ۴۰ نمایشنامه، رمان، مقاله، کتاب کودکان و همچنین ترجمه های فراوان است که به گزارش آکادمی سوئد، به زبان نروژی نو نوشته شده و ژانرهای مختلف را در بر می گیرد. به گفته این آکادمی، او ماهیت و پیشینه نروژی خود را با تکنیک هنری در هم می آمیزد و به دلیل «افشای اضطراب و تعارض بنیادین انسان» در آثارش مورد ستایش قرار گرفته است. «آندرس اولسون»، رییس کمیته نوبل، درباره فوسه و آثارش گفت که او حتی در نخستین نمایشنامه اش به نام «کسی می آید»، ویژگیهای خاص خود را با مضامینی چون «انتظار ترسناک و حسادت فلج کننده» نشان داده بود.
حجت بداغی برای «تحمل حبس» به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شد حجت بداغی، نویسنده و شاعر، از احضار خود به دادسرای فرهنگ و رسانه خبر داد. آقای بداغی حکم احضارش را در حساب کاربری خود در اینستاگرام به اشتراک گذاشت که از او می خواهد ظرف پنج روز برای «تحمل مجازات حبس و تفهیم مجازاتهای تکمیلی» به شعبه اجرای احکام کیفری مراجعه کند. در این احضاریه نوشته شده که «نتیجه عدم حضور در مهلت مقرر، جلب است».
خاطرات سلمان رشدی از سووقصد با چاقو منتشر می شود خاطرات سلمان رشدی از حمله سال گذشته که باعث نابینایی چشم راست و آسیب دیدن دست چپ او شد، با عنوان «چاقو: مراقبه ها پس از اقدام به قتل» فروردین سال آینده منتشر خواهد شد. آقای رشدی در بیانیه ای که روز چهارشنبه ۱۹ مهر از سوی موسسه انتشاراتی «پنگوئن رندوم هاوس» منتشر شد، گفت: «نوشتن این کتاب برای من ضروری بود؛ راهی برای تسلط بر آنچه که اتفاق افتاد و پاسخ دادن به خشونت به وسیله هنر.»
سیگارهای «آزادی»، «۵۷» و «بهمن» باغی شناخته شد دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی می گوید که بزودی به نامهای هنجار شکنانه سیگارهای «آزادی»، «۵۷» و «بهمن»، رسیدگی خواهد کرد. عبدالحسین خسروپناه چهارشنبه در گفت و گو با تلویزیون حکومتی ایران گفت این اسامی «ضد ارزشهای انقلاب هست و ا‌شاء الله نام سیگارها را درست خواهیم کرد». او افزود طبق حکم جدیدی که علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، صادر کرده، «مسوولیت راهبردی آسیبهای اجتماعی» به شورای عالی انقلاب فرهنگی داده شده است. اظهارات آقای خسروپناه در حالیست که شرکت دخانیات ایران برند سیگارهای یاد شده را طی دهه های گذشته برای تبلیغ «انقلاب اسلامی» نام‌گذاری کرده بود.
موسیقی
توماج صالحی، برنده جایزه سازمان مدافع آزادی بیان توماج صالحی، رپر زندانی حامی معترضان، از سوی سازمان «شاخص سانسور» (Index on Censorship) به عنوان برنده جایزه سالانه آزادی بیان در بخش هنر معرفی شد. این سازمان غیردولتی مدافع آزادی بیان، تلاشهای هنری توماج صالحی در حمایت از معترضان ایران به دنبال کشته شدن مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد را «الهام بخش» توصیف کرده است. سازمان «شاخص سانسور، مستقر در لندن، این رپر معترض را خواننده ای معرفی کرده است که با «آوازخواندن درباره بی عدالتی و ظلم حکومت ایران به جامعه مدنی» سال گذشته در بحبوحه اعتراضات بازداشت و محکوم شد.
علیرضا قربانی در اعتراض به حذف زنان نوازنده، کنسرتش را لغو کرد علیرضا قربانی به دلیل «عدم اجازه ساز زدن» به نوازنده های زن گروهش در اصفهان، کنسرت خود را در «نصف جهان» لغو کرد. این کنسرت قرار بود به مدت هفت شب و در ۱۴ سأنس اجرا شود. او در صفحه اینستاگرامی خود در توضیح این اتفاق نوشت: «متاسفانه طی روزهای گذشته علیرغم تلاش و پیگیریهای خارج از تصور تیم اجرایی برای برگزاری کنسرت در شهر اصفهان، مجوز کنسرت صادر نشد.» این خواننده سرشناس ایرانی تاکید کرده است که «شرح سختی و مشکلات و پیچیدگیهای پیش روی این مسیر در این مقال نمی گنجد». جالب توجه است که باوجود ادعای وزیر ارشاد اسلامی مبنی بر اجرای کنسرتهای موسیقی در اقصی نقاط کشور و بدون هیچ محدودیت و مانع تراشی، صفحات شبکه های مجازی سرشار از اخبار مانع تراشی و یا عدم مجوز اجرای برنامه و گاهی لغو مجوزهای صادر شده می باشد.
رپرهای زیر زمینی در سمنان دستگیر شدند.
مقامات
استان سمنان از بازداشت شماری از اعضای «یک گروه
صد
نفره رپرهای زیرزمینی» به اتهام «ساخت و انتشار» یک ویدیو خبر دادند و
اتهام این رپرها را «توهین به مقدسات» عنوان کردند.
خبرهای کوتاه از جهان هنر
جنگ بی پایان «طالبان » با مجسمه ها به گفته منابع محلی در غزنی «مجسمه برات» در ولسوالی (شهرستان) «جاغوری» این ولایت به دست طالبان تخریب شده است. «برات» نام یکی از شخصیتهای شناخته شده فرهنگی و از بزرگان ولسوالی جاغوری بود که حدود صد سال پیش در این ولسوالی زندگی می کرد. او در امور خیریه، ساخت جاده ها، پل و مدرسه پیشتاز بود و در میان ساکنان از شهرت و محبوبیت ویژه ای برخوردار است. به گفته ساکنان ولسوالی جاغوری، «برات» برای ایجاد سهولت در رفت و آمد مردم برای اولین بار سنگ بنای یک پل را در ناحیه «کته سنگ» این ولسوالی بنا نهاد که این پل دو قسمت این ولسوالی را به هم وصل کرده است. پس از آن این پل به نام «برات» نام‌گذاری شد. طالبان پیش از این نیز در برخی ولایتها، چندین آثار تاریخی و باستانی را تخریب کرده اند. این گروه سال گذشته مجسمه «عبدالعلی مزاری» را در «بامیان» تخریب و سپس لوح سنگی قرآن را جایگزین آن کردند. تخریب آثار باستانی و تاریخی یکی از میراثهای تاریک حکمرانی طالبان بر افغانستان است. در سال ۲۰۰۱ که طالبان برای اولین بار بر افغانستان حاکم بودند، دو مجسمه بزرگ ارزشمند بودا را در بامیان منفجر کردند.
نمایشگاه آثار فیلیپ گاستون در موزه تیت مدرن بریتانیا گالری «تیت مدرن»، یکی از معروف ترین مراکز هنری بریتانیا، این روزها، میزبان آثار «فیلیپ گاستون» است. این نمایشگاه که بزرگ ترین مرور آثار او طی بیست سال گذشته در بریتانیاست، میزبان بیش از صد اثر این هنرمند طی پنج دهه کاری اوست؛ هنرمندی که همیشه با تردید به آثار خودش می نگریست و اصلاً و در اساس مفهوم هنر را به زیر سوال می برد: «جنگ در ویتنام، اتفاقاتی که در آمریکا داشت می‌افتاد و خشونت جهان... چه جور انسانی هستم که بنشینم در خانه، مجله ام را بخوانم و درباره همه چیز خشمگین بشوم، بعد بروم در استودیو که حالا رنگ قرمز به کار بگیرم یا آبی؟» این جملات سیاسی - اجتماعی گاستون چکیده جهان اوست؛ هنرمندی که حتی وقتی فقط در حال خلق نقاشی آبستره است هم - خودآگاه یا ناخودآگاه- به وقایع اجتماعی و سیاسی باز می‌گردد. از این رو این که گفته می‌شود «گاستون بعدها از نقاشیهای سیاسی خود دست کشید»، در اساس تعبیر درستی نیست، چرا که رگ و ریشه سیاسی و نگاه او و نوع برخوردش با هنر، تا آخرین آثارش در دهه هفتاد به نوعی سیاسی ماند.
(منابع: رادیو زمانه، رادیو فردا، جنگ خبر، صدای آمریکا، عصر ایران، بی بی سی)
منبع: نبرد خلق شماره ۴۶۹، دوشنبه یکم آبان ۱۴۰۲ - ۲۳ اکتبر ۲۰۲۳
|