|
رویدادهای هنری (مرداد ۱۴۰۲) گردآوری و تنظیم: فتح الله کیائیها
بازتاب انقلاب «ژن، ژیان، آزادی » بر پهندشت هنر و اندیشه هنر و هنرمندان ایران زمین بدون شک جز اولین گروههای اجتماعی و فرهنگی ای هستند که با برخورداری و اعتماد به قدرت توده های حاضر در خیابان و در پناه حمایت جانانه آنان، تغییرات بنیادی و شگرفی را در آثار هنری خود و با سرعت و شدت بی نظیری اعمال کرده و به طور آشکار و کاملا ملموس در کنار زنان و مردان آزادیخواه این سرزمین نه تنها ایستاده، بلکه انعکاس دهنده اعتراضات به حق و انسانی و صد البته شجاعانه آنان در قالب شعر و داستان و نمایش و فیلم و تاتر و موسیقی و دیگر زمینه های هنری شدند؛ هنرمندان گرانقدری که بعضا کشته، زخمی، زندانی و یا بالاجبار راهی بیمارستانهای روان درمانی و آنهم تحت حکم قرون وسطایی و پیگرد قضایی جنایتکاران ملبس به لباس قضا شده و می شوند. این تغییرات شگرف را اگر بازتاب اندیشه های انقلابی زنان و مردان و جوانان حاضر در خیابان ندانیم، بیگمان ره به بیراهه برده ایم و ناخواسته انقلاب خونبار این ملت را نادیده گرفته ایم. بی گمان موجهای توفنده انقلاب تاثیراتی بسیار عمیق بر همه ارکان فرهنگی، هنری، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور داشته و دگرگونی کاملی را در حال تحول و تطور و در چشم انداز آینده نشان داده و می دهد. در یک کلام شاید برازنده آن باشد که بگوییم: آرامش پیش از توفان در فضای کشور چنان مستولی و آکنده از جوشش است که انکار آن و یا تلاش غلبه بر آن حاصلی جز شدت و حدت بیشتر این توفان به بار نخواهد آورد. با یک نگاه به اخبار هنر و هنرمندان در طول همین یکی – دو سال اخیر و با توجه به همه اعتراضات کوچک بزرگ صنفی و سیاسی و اقتصادی و کارگری و... به خوبی می توان شدت و حدت این موجهای غول پیکر را گمانه زنی کرد. در مقوله هنر به خصوص سینما، در طول این ماهها شاهد بسیاری از احکام سنگین، توهین آمیز و طویل المدت برای هنرمندان و در کنار آن شاهکارهایی از شورش و عصیان علیه ولی فقیه ارتجاع و جنایتکاران بارگاهش بوده ایم. برای نمونه: یکی «عنکبوت مقدس» را می سازد و دیگری «برادران لیلا» را. در اولی پرده از رازهای سر به مهر ولایت وقاحت در جنایات شبانه علیه زنان در کوچه پس کوچه های (ظاهرا حریم حرم) را برملا می سازد و نامی با مسما برای فیلمش و در دیگری، سیلی محکم زنی جوان و عاصی را بر چهره پدرسالاری پدر نما و به ظاهر بر هم چیز آگاه نواخته می شود؛ دقیقا همان سیلی که صدایش را در انقلاب ژن، ژیان، آزادی به وضوح تمام شنیدیم. بله، در یکی بیت عظما خاکسار می شود و در دومی پایه صدارت رهبری جنایتکار که خود را مالک و قیم آحاد ملت و جان و مال و ناموسش می داند، نشانه رفته می شود. و اما آنچه را که نه بیت رهبری توان سرکوب و به بند کشیدنش دارد و نه جهان مماشاتگر و چپاولگر، موجهای عظیم و سرکش انقلابی است که پیش موجها و طلایه دارانش در طول سالهای گذشته و هر بار به نوعی و نامی زبانه بر کشیدند و در آخرینش نامی برازنده و سرزنده و با نشاط بر خود نهاد: آری! ژن، ژیان، آزادی!
هنر مقاومت
توماج صالحی، فراتر از مرزها توماج صالحی، رپ خوان زندانی، جایزه «هِرِتیک» یا «بدعت‌گذار» سازمان «گلوبال میوزیک اواردز» را دریافت کرد. او که پس از ماهها بازداشت، به تازگی به شش سال و سه ماه زندان محکوم شد، این جایزه را به خاطر آهنگ «فال» در بخش موسیقی اعتراضی - کنشگری دریافت کرد. این سازمان در بیانیه‌ای در تارنمای خود نوشت: «شهامت و عزم توماج صالحی الهام‌بخش همه ما است. اهدای جایزه به این فرد باورنکردنی باعث افتخار است و امیدواریم که او از این حبس ناعادلانه آزاد شود.» نصیر مشکوری، نویسنده و منتقد موسیقی، درباره این جایزه می‌گوید: «جوایز جهانی موسیقی، یک رقابت موسیقی بین‌المللی شناخته شده است که از سال ۲۰۱۱ شکل گرفته و عموماً از هنرمندان مستقل و کنشگری که در زمینه عدالت و آزادی بیان فعال هستند، پشتیبانی و تجلیل می‌کند.» مشکوری می‌افزاید: «اینکه توماج صالحی را به‌عنوان برنده یکی از جوایز خود معرفی کردند، نه تنها باعث افتخار طرفداران او هست، بلکه نشان می‌دهد که صدای موسیقی مقاومتی و آگاه این رپ‌خوان جوان از مرزهای ایران نیز عبور کرده و به سراسر جهان رسیده است.»
ادامه بازداشت و بی‌خبری از وضعیت شماری از هنرمندان و نویسندگان بی‌خبری درباره وضعیت شاکر بوری، طنزپرداز، و مهدی اعتماد سعید، بازیگر، و همچنین ادامه بازداشت حبیب موسوی، شاعر و نویسنده، موجب نگرانی و صدور بیانیه‌هایی از سوی هنرمندان شده است. هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، روز سه‌شنبه ۱۷ مردادماه به نقل از یک منبع آگاه گزارش داده که نهادهای امنیتی و قضایی باوجود مراجعات خانواده شاکر بوری، از ارائه پاسخی روشن به آنها خودداری کرده‌اند. شاکر بوری که در صفحه اینستاگرامش یک میلیون و دویست هزار دنبال کننده دارد مسائل روز ایران و اظهارات مقامات جمهوری اسلامی را به نقد می‌کشید. از سوی دیگر، بی‌خبری از وضعیت مهدی اعتمادسعید، بازیگر و تسهیل‌گر کودکان، که روز ۱۹ خرداد ماه به وسیله نیروهای امنیتی بازداشت شده، با واکنش هنرمندان مواجه شده است. مهدی اعتمادسعید از زمان بازداشت تاکنون به وکیل دسترسی نداشته و با اتهام «تشویق به فساد و فحشا» مواجه است. محمد صادقی، بازیگر معترض به حجاب اجباری، هم که ۲۵ تیرماه در تهران بازداشت شده، به «تشویق مردم به فساد و فحشا» و «ترغیب و تحریک افراد به اعمال خشونت‌آمیز» متهم شده است. از سوی دیگر، حبیب موسوی، شاعر و نویسنده، که روز ۹ مردادماه از سوی اداره اطلاعات سپاه گرگان بازداشت شده بود، در روزهای گذشته به زندان امیرآباد این شهر منتقل شده است. اتهامات حبیب موسوی از جمله «تبلیغ علیه نظام» و «نشر اکاذیب با هدف تشویش اذهان عمومی» عنوان شده است.
حمایتهای مردمی از دو فعال هنری *مارتین اسکورسیزی خواستار لغو محکومیت سعید روستایی و جواد نوروزبیگی شد «مارتین اسکورسیزی»، کارگردان شهیر سینما، از مخاطبان خود دعوت کرد که با امضای دادخواستی در حمایت از سعید روستایی و جواد نوروزبیگی، سازنده و تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا»، خواستار لغو محکومیت آنها در دستگاه قضایی ایران شوند. این دادخواست را «فرانچسکا اسکورسیزی»، بازیگر سینما و دختر آقای اسکورسیزی، تهیه کرده که او نیز در صفحه اینستاگرام خود بازنشرش کرده است.
*جشنواره فیلم کن، به کمپین حمایت از روستایی پیوست برگزارکنندگان جشنواره فیلم «کن» رای دادگاه جمهوری اسلامی مبنی بر محکومیت سعید روستایی، کارگردان سینما، به زندان را تقبیح کردند و آن را نمونه‌ای از «نقض جدی آزادی بیان» دانستند. برگزارکنندگان جشنواره کن در بیانیه‌ای گفتند که محکومیت آقای روستایی، بار دیگر «نقض جدی آزادی بیان برای هنرمندان ایرانی، فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و دست‌اندرکاران سینما را نشان می‌دهد».
*خانه سینما در اعتراض به احکام توهین آمیز و محکومیت دو فعال سینمایی بیانیه صادر کرد «خانه سینما» در بیانیه ای که به دنبال اعلام محکومیت کارگردان و تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا» به شش ماه حبس صادر کرده، می گوید: «ظاهراً مسابقه صدور احکام توهین‌آمیز که همزمان وهن خود قوه قضاییه است، وارد مرحله جدیدتری شده است».. هیات مدیره این تشکل صنفی در ادامه نوشته است که نمی‌داند «پشت صحنه» این حکمها چیست، اما «این که در خصوص همکارانمان چنین احکامی صادر می‌شود برایمان مهم است».
*یکی از «برادران لیلا» در کنار سعید روستایی در روزهای اخیر سکوت بازیگران مرد فیلم «برادران لیلا» که از چهره های سرشناس سینمایی ایران هستند و عدم حمایت آنها از سعید روستایی با انتقادات زیادی در شبکه‌های اجتماعی همراه بود. پیمان معادی، یکی از این بازیگران، سرانجام جمعه ۲۷ مرداد با انتشار پستی در اینستاگرام خود به محکومیت سعید روستایی اعتراض کرد.
*فرانسیس فورد کاپولا هم به حمایت از سعید روستایی برخاست بعد از مارتین اسکورسیزی و دیگر چهره‌های شناخته شده هنری، «فرنسیس فورد کاپولا» کارگردان برنده اسکار، نیز به حکم زندان سعید روستایی، کارگردان فیلم «برادران لیلا»، اعتراض کرد. آقای کاپولا در پست اینستاگرامی با اشاره به حکم صادره برای سعید روستایی، نامه کارزار اینترنتی برای لغو حکم او را به اشتراک گذاشت.
سینما
«جریان سینمایی مستقل با آغاز اعتراضات قدرتمندتر شد» «کانون فیلمسازان مستقل ایران»، در بیانیه‌ای اعلام کرد که با فرارسیدن سالگرد اعتراضات «زن، زندگی، آزادی»، جمهوری اسلامی با «پرونده‌سازی امنیتی علیه سینماگران، درصدد سرکوب بیشتر آنان برآمده است». کانون فیلمسازان مستقل که خود نیز بعد از اعتراضات اخیر شکل گرفت، اضافه کرده که جریان سینمایی مستقل در ایران بعد از «جنبش زن، زندگی، آزادی جدی‌تر و قدرتمندتر شد. در طول یک سال گذشته شاهد خلق آثار تازه و متفاوتی بودیم که از پذیرش حجاب و سانسور حکومتی سر باز زدند و تلاش کردند تصویری واقعی از نسل جوان، زنان و جامعه نشان دهند.» کانون فیلمسازان مستقل ایران نوشته که جمهوری اسلامی «دهه‌ها با اتکا به سرمایه‌های غارت شده از مردم ایران تلاش کرده تا سینمای ایدئولوژیک مطلوب خود را عرضه کند، اما حاصل آن، چیزی جز تولید فیلمهای بی‌ارزش، مبتذل و غیرواقعی نیست که به طور همزمان از سوی سینماگران، مخاطبان و جشنواره‌های جهانی پس زده می‌شوند.» این کانون طرح اتهامها علیه خود مبنی بر ایستادن مقابل سینمای داخل ایران را «توطئه‌های حکومتی» در عرصه سینما و در آستانه سالگرد مرگ مهسا امینی، و «در راستای بر هم زدن اتحاد سینماگران داخل و خارج و مشغول کردن آنها به اختلافات صنفی» عنوان کرده است.
کارگردان ممنوع الخروج برنده جایزه یوزپلنگ طلایی لوکارنو شد فیلم «منطقه بحرانی» ساخته علی احمدزاده برنده «یوزپلنگ طلایی» بهترین فیلم هفتاد و ششمین جشنواره لوکارنو شد. آقای احمدزاده به علت «ممنوع‌الخروج بودن» نتوانست در لوکارنو حاضر شود و جایزه را تهیه‌کننده فیلم دریافت کرد. این فیلم «مخفیانه» و «بدون مجوز» در خیابانهای تهران فیلمبرداری شده و قواعد رایج جمهوری اسلامی مبنی بر سانسور آثار سینمایی و حجاب اجباری در آن رعایت نشده است. سینا عطاییان دنا، تهیه‌کننده «منطقه بحرانی»، هنگام دریافت جایزه یوزپلنگ طلایی جشنواره لوکارنو ۲۰۲۳ با اشاره به غیبت علی احمدزاده گفت تنها جرم کارگردان این اثر «ساخت فیلم و آفرینش هنری است». او با تأکید بر «زبان شاعرانه» این فیلم افزود تازه‌ترین ساخته علی احمدزاده، «عصبانیت مردم ایران را نشان می‌دهد که خود را در قالب یک انقلاب نشان داد». پیشتر دو رسانه سینمایی آمریکایی گزارش داده بودند که نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی، علی احمدزاده را تحت فشار گذاشته‌اند تا فیلم خود را از جشنواره سینمایی لوکارنو خارج کند.
اعتصاب در هالیوود و تاخیر در اهدای جوایز امی هفتادوپنجمین دوره جوایز «امی» که به تقدیر از آثار و چهره‌های سرگرمی‌سازی در صنعت تلویزیون اختصاص دارد، به‌دلیل ادامه اعتصاب بازیگران و فیلمنامه‌نویسان آمریکا به تعویق افتاد. جوایز امی امسال قرار بود روز ۱۸ سپتامبر (۲۷ شهریور) برگزار شود و «لس‌آنجلس تایمز» به نقل از یک منبع موثق نوشت که تاریخ جدید برگزاری در ژانویه ۲۰۲۴ مشروط به رقم خوردن توافق میان استودیوهای تولید و پخش فیلم با دو اتحادیه بازیگران و نویسندگان است. ابتدا نشریه «ورایتی» روز پنجم مرداد خبر داد که این رویداد در ماه سپتامبر برگزار نخواهد شد و سپس روزنامه «لس‌آنجلس تایمز» اعلام کرد شبکه فاکس بزودی و به شکل رسمی اعلام می‌کند که برگزاری جوایز امی به ماه ژانویه سال آينده میلادی موکول شده است.
هنر و ادبیات
کتاب و سرنوشت دردناکش اگر تا همین چند ماه پیش سانسور دستگاههای سرکوبگر جمهوری ولایی نفس کتاب و کتابخوان و ناشر و فروشنده را گرفته بود، اینک غول دهشتناک دیگری به نام تورم لجام گسیخته و اقتصاد بیمار و ورشکسته، پا به عرصه ی ظهور نهاده و باقی مانده ناچیز توش و توان کتاب و کتابخوان را مورد حمله قرار داده است. آنچه که حاصل نمایشگاه کتاب امسال بود، چیزی جز کسادی و ورشکستگی اقتصادی نبود. اتفاقی که در این نمایشگاه به‌عنوان یک بازار عمومی کتاب افتاد و کمتر سابقه داشت، بالا رفتن قیمت کتابها از ماه پیش از آن یعنی فروردین به اندازه ۳۵ درصد بود که باعث شد خریداران کتاب فهرست کتابهای دلخواهشان را کوتاه و کوتاهتر کنند و بعد از نمایشگاه هم همان روند کسادی کتاب‌فروشیها ادامه یافت. اینکه کتاب در همین بازه زمانی از سال قبل دستکم ۸۴ درصد گران‌تر شده، نکته‌ای است که این بار با گرانی مجدد در اردیبهشت پیوند خورد و خریداران کتاب را درگیر و سرگردان کرد. برخی کتاب‌فروشها که با مصرف‌کنندگان این کالای فرهنگی ارتباط رودرو دارند، شرایط کنونی بازار کتاب را «وضعیت قرمز» توصیف می‌کنند و نگرانی و ناامیدی تنها جوابی است که در پرسش از چشم‌انداز این وضعیت ابراز می‌کنند.
استخدام جوانان حزب الهی در وزارت سرکوبگر ارشاد محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد جمهوری اسلامی، به تازگی گفته است: «۴۰۰ نیروی جوان حزب‌اللهی بعد از دو سال کار جدی تا پایان تابستان وارد این وزارتخانه می‌شوند تا تغییر در بدنه به وجود آید.». خبر «تغییر» مورد نظر وزیر دولت ابراهیم رئیسی در حالی منتشر می‌شود که وزارت ارشاد در دهه‌های گذشته محدودیتهای گسترده‌ای را بر انتشار فیلم، کتاب و دیگر آثار هنری و فرهنگی اعمال کرده است. انتشار خبر استخدام گسترده «جوانان حزب‌اللهی» در وزارت ارشاد به واکنش گسترده در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی دامن زده و برخی آن را در کنار خبرهای جنجالی دیگر چون ورود نیروهای حشدالشعبی به دانشگاه‌های ایران و انتشار فیلمی از مدیر ارشاد گیلان قرار داده‌اند.
اخبار کوتاه از گستره دنیای هنر *حذف رشته های سینما و مجسمه سازی از دانشگاه هنر در اقدامی عجیب در دفترچه‌ی انتخاب رشته آزمون سراسری امسال (۱۴۰۲)، رشته‌های مجسمه‌سازی و سینمای "دانشگاه هنر" تهران حذف شده.
*شماره جدید تاتر اگزیت بیست و پنج شهریور ماه سال جاری شماره جدید فصلنامه تاتر اگزیت منتشر خواهد شد. در این فصلنامه که با نام «از یک اخگر آتشی به پا خواهد خاست» بیرون می آید، افشین شمس قهفرخی، رضا یونسی، علی کاکاوند، سروش صادقی، مجتبا میثمی، مسعود پرتوی، مهرداد خامنه‌ای، سامان ارسطو و با سردبیری شیرین میرزا نژاد همکاری خواهند کرد.
*نمایشگاه عکس «من بامدادم» تهران در مرداد ماه امسال شاهد گشایش نمایشگاه عکسی از خانم « مریم زندی» با نام «من بامدادم» خواهد بود. در این نمایشگاه که از تاریخ بیست و سوم مرداد تا سوم شهریور ادامه خواهد داشت، تصاویری از شاعر مردم، احمد شاملو، که از آثار این هنرمند عکاس است، به معرض دید علاقمندان شاملو قرار خواهد گرفت.
*ترانه های اعتراضی علیه طالبان ترانه کوتاه «غوغا تابان» با نام «می‌بوسمت در بین طالبها نمی‌ترسی» در شبکه‌های اجتماعی افغانستان بازتاب گسترده‌ای یافته است.
*طالبان و موسیقی موسیقی یکی از پدیده‌هایی‌ست که طالبان و همریشان ایرانی اش در جمهوری اسلامی با ذات آن مشکل دارند. این مشکل هم از احکامی بیرون می‌آید که اینا از پشت عینک آن به قضایا نگاه می‌کنند. در کابل اگر شیر-یخ فروشیهای شهر نو و بهارستان بود، اگر بازار پل سرخ بود یا کوچه مندوی، همه لبریز از آهنگ و موسیقی بودند که با آواز کاسبها و دستفروشها در محل می‌پیچید. گاهی هم که از کوچه خرابات می‌گذشتی، صدای هارمونیه و دهل و موسیقی کلاسیک در گوشها طنین‌انداز بود. وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان موسیقی را ممنوع کرده و در مراسم شادی پخش نمی‌شود. اگرچه گفته می‌شود گاهی به دور از چشم و گوش طالبان از موسیقی در محافل هم استفاده می‌شود. دستکم این شنیدن موسیقی در خفا در حال حاضر همچنان عمومیت دارد. مردم از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و در خلوت به آوازهای مورد علاقه شان گوش می‌دهند.
(منابع: صدای آمریکا، رادیو فردا، بی بی سی، جنگ خبر، صفحه فیس بوک مهرداد خامنه ای)
منبع: نبرد خلق شماره ۴۶۷، چهارشنبه یکم شهریور ۱۴۰۲ - ۲۳ اوت ۲۰۲۳
|