اعتراضهای توده ای علیه نولیبرالیسم نظامی شیلی

گشتهای نظامی در خیابانها و ممنوعیت رفت وآمد خاطرات تلخ دیکتاتوری پینوشه را زنده می کند. با این همه مردم مرعوب نمی شوند. کسی به خانه نمی رود؛ کاری که یکسال پیش در چنین شرایطی می کرد.

آمریکا ۲۱/ لیبر نت

برگردان: بابک

بسیاری ممکن است بپرسند چرا افزایش ۳۰ پزویی (۴۰ سنتی) بهای مترو در شیلی موجب برانگیختن چنین اعتراضهای گسترده ای شد. بی عدالتی اجتماعی، فساد، گرانی خزنده در همه بخشها و انحطاط اخلاقی بسیاری از نهادها، پس زمینه خیزشی از خشم است که تنها به قطره ای نیاز داشت تا سرازیر شود.

ریشه های خیزش

براساس آمار بانک مرکزی، خانوارها تا بیش از ۷۵درصد درآمد خالص خود را بدهکار هستند و هیچ امکانی برای پس انداز ندارند.

شیلی با کمبود ۵۰۰ هزار خانه مسکونی روبروست و در هشت سال گذشته بهای مسکن ۶۷.۸ درصد گران تر شده است.

۵۰ درصد جمعیت شیلی که بین ۳۰ تا ۳۵ سال بیمه بازنشستگی پرداخت کرده و در سال ۲۰۱۸ بازنشست شده، نزدیک به ۴۰۰ دلار مستمری دریافت می کند. این رقم، ۱۰ دلار زیر حداقل حقوقی است که آن هم برای تامین زندگی کفایت نمی کند.

در نیمه اول سال ۲۰۱۸ بیش از ۹ هزار نفر که در لیست انتظار درمان پزشکی بودند، جان خود را از دست دادند.

برای بسیاری از مردم، خرید دارو غیرممکن است و از خود می پرسند چگونه ممکن است "داروخانه خلق" که توسط شهردار کمونیست، "دانیل خادوه" (Daniel Jadue)، راه اندازی شده، همان داروها را می تواند ۷۰ درصد ارزانتر بفروشد؟

نابرابری در شیلی سر به آسمان می کشد. ۱۰درصد جمعیت صاحب ۶۶.۵ درصد درآمد خالص ملی هستند، در حالی که به ۵۰ درصد فقیرترین خانوارها تنها ۲.۱ درصد می رسد.

میزان فرار مالیاتی و داراییهای انبار شده در بهشتهای مالیاتی رکورد زده است. اداره مالیات سالانه میلیونها دُلار از دست می دهد چون گُمرک صادرات معدنی را به میزان لازم کنترل نمی کند. به این ترتیب برای مثال مولیبدن به عنوان مس و بدون پرداخت مالیات به خارج قاچاق شده یا زیر میزان واقعی اش ثبت مالیاتی می شود.

از طرف دیگر، سالها بین تولیدکنندگان پوشک و محصولات کاغذی، مرغ و دارو تبانی قیمت وجود داشت. در همین حال کنسرن ایتالیایی انرژی، "انل" (Enel) اعلام کرد تمامی کنتورهای برق خانگی در مناطق مرکزی را به طور رایگان تعویض می کند تا سپس هزینه آن را به گونه پنهان در قبض ماهانه حساب کند.

"کامیلو گونزالس" (Camilo González)، یک فعال دانشجویی از "والپاراسیو" (Valparaiso) می گوید: "این قیام بیش از همه ریشه در خشم انباشت شده در جامعه شیلی دارد. پیمان اجتماعی (بسته ی حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی) به کلی فاقد مشروعیت شده و نارضایتی از رژیم نولیبرال زیاد است. نه فقط اقتصاد، بلکه تمامی بخشهای زندگی متزلزل است. منطق نولیبرالی که باید به هر قیمت سود را افزایش و هزینه را کاهش داد، به بخش جدایی ناپذیر زندگی اجتماعی تبدیل شده است. همه جا یک فردگرایی افراطی حاکم است."

انحطاط اخلاقی نهادهای مهم اجتماعی، اعتماد مردم را به طور عمیق خدشه دار کرده است. سالهاست که غول مالی "پنتا" (Penta) با حساب سازی به سیاستمداران و احزاب رشوه داده و به این ترتیب حداقل ۷۰۰ میلیون دلار خسارات مالیاتی ایجاد کرده. اکثریت پارلمان سالهاست که سرسختانه از کاهش حقوقهای نمایندگی بیش از ۲۳ هزار دلار خودداری می کند. علیه ۱۵۸ مقام ارشد کلیسایی به اتهام آزار جنسی کودکان پرونده تشکیل شده که از میان آنها تاکنون ۲۳ تن محکوم شده اند.

پلیس و سران ارتش صدها میلیون دلار پول مالیات دهندگان را اختلاس کرده اند. از منابع نامشخص و کنترل ناپذیر هزینه کازینو گردی، سفرهای سیاحتی، خودروهای لوکس و آپارتمان خود را تامین کرده اند. اعمال تبهکارانه پلیس و زندانبانها به طور دائم بر سر زبانها می افتد. آنها مواد مخدر قاچاق می کنند، گاهی گرداننده باندهای تبهکاری هستند یا اگر علیه این باندها تحقیقاتی به جریان بیافتد، از آنها حمایت می کنند. ناگفته نباید گذاشت قتل "کامیلو کاتریلانکا" (Camilo Catrillanca)، که از پشت توسط گروه ویژه پلیس هدف قرار گرفت. رویداد هولناکی که با تلاش در بالاترین سطح، از وزیر کشور تا رییس جمهور، برای پنهان کاری و تحریف آن تکمیل شد.

سرریز خشم

آنگاه افزایش بهای مترو از راه رسید. در نخستین روزها دانش آموزان به نشانه اعتراض به طور انبوه سوار مترو شدند بدون آنکه پولی بپردازند. سپس دانشجویان به آنها پیوستند و برخی ایستگاههای مترو به صورت پراکنده اشغال شد. این اعتراضها صلح آمیز و بدون "آشوبگری" صورت گرفت. دولت از همان روز اول حرکتهای اعتراضی را جرم شمرده و در ایستگاههای مترو و واگنها پلیس نظامی به تعقیب و گریز با معترضان و دستگیری آنها پرداخت. فقط پس از آن بود که شورشهای همراه با خشونت پا به میدان گذاشت.

با هدف آرام کردن اوضاع، رییس جمهور "سباستیان پینیه را" (Sebastian Piñera) افزایش قیمت را پس گرفت و دعوت به گفتگو برای مشکلات متراکم کرد. اما فقط چند دقیقه بعد حکومت نظامی اعلام کرد و ممنوعیت خروج شبانه از منزل در محدوده پایتخت، "سانتیاگو"، (Santiago) و بعدتر در "والپاراییسو" (Valparaíso) و "کنسپسیون" (Concepción) برقرار گردید. این سیاست را "هویج و شلاق" می توان تعریف کرد. پاسخ کارگران اعتصابی در "بیوبیو" (Bio Bio) این بود: "پینیه را برو گمشو، هیچکس نمی خواهد با تو گفتگو کند."

گشتهای نظامی در خیابانها و ممنوعیت رفت وآمد خاطرات تلخ دیکتاتوری پینوشه را زنده می کند. با این همه مردم مرعوب نمی شوند. در همان حال که جوانان موانع خیابانی برپا می کنند و با پلیس زدوخورد می کنند، کمی بالاتر تظاهرکنندگان مسالمت جو، جوانان را که اغلب فرزندان خود آنها هستند، با شعارهای خشم آلود و قابلمه زنی تشویق می کنند. کسی به خانه نمی رود؛ کاری که یک سال پیش در چنین شرایطی می کرد.

روز یکشنبه ۲۰ اکتبر نزدیک ظهر صدها تظاهرکننده ساعتها در میدانهای مرکزی "باکه دانو" (Baquedano) در میان گاز اشک آور مقاومت کردند و سرانجام پنج خودروی زرهی و صدها مامور مسلح را وادار به عقب نشینی کردند.

از این رو اجتناب ناپذیر است که در واکنش به رویکرد خشن طبقه حاکم، رادیکالیزه شده ها، به طور عمده جوانان، ایستگاههای مترو، بانکها و سوپر مارکتها را به آتش بکشند. در پی آن نزدیک به تمامی شعبه های فروشگاههای زنجیره ای بسته شده، هیچ اتوبوس شهری یا بین شهری به یا از سانتیاگو حرکت نمی کند و فعالیت فرودگاه بین المللی به طور عمده متوقف شده است.

اما در محکوم کردن این خشونتها باید مراقب بود. به گفته بسیاری از جامعه شناسان هیچ نوجوانی دست به خشونت نمی زند اگر تحصیلات و آموزش خوب، کار تخصصی و حقوق متناسب با آن و نیز روابط اجتماعی داشته باشد؛ عواملی که به او امکان برنامه ریزی برای پروژه زندگی اش را می دهد. سیستم نولیبرال خود بذرهای خشونت را افشانده است.

در این میان رییس جمهور پینیه را اعلام کرد "در جنگ علیه دشمنی قدرتمند" قرار دارد. وی تاکید کرد که همچنان از ارتش استفاده خواهد کرد. با این حال نه این سخنان تند و نه اصلاحات اجباری منجر به فروکش کردن اعتراضها در سراسر کشور شد.

اگرچه سانتیاگو همچنان مرکز درگیریهای شدید است، اما اعتراضها در سراسر شیلی جریان دارد. در شهر بندری "آنتوفاگاستا" (Antofagasta) در شمال شیلی که روز سه شنبه وضعیت فوق العاده و نیز حکومت نظامی اعلام شد، اعتراضها به صورت روزانه و باوجود ممنوعیت با شرکت هزاران نفر برگزار می شود. همزمان برقراری وضعیت فوق العاده به شهرهای "کالاما" (Calama، "توکوپیلا" (Tocopilla) و "مخیلونس" (Mejillones) نیز گسترش یافت.

کارگران "چوکی کاماتا" (Chuqicamata) بزرگترین معدن مس جهان در نزدیکی کامالا، اعلام کردند روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (۱۵ و ۱۶ اکتبر) دست به اعتصاب خواهند زد. آنها به این ترتیب به فراخوان چندین اتحادیه کارگری برای اعتصاب عمومی در این دو روز پاسخ می دادند.

در مرکز منطقه "آراوکنیه" (Araucanía) تظاهرکنندگان با گاز اشک آور و گلوله های پلاستیکی مورد حمله پلیس قرار گرفتند. در "تموکو" (Temuco) و در سراسر منطقه تعداد زیادی پلیس مستقر شده اند، زیرا در اینجا دولت شیلی با خشونت علیه بومیان سازماندهی شده "ماپوچه" (Mapuche) صف آرایی کرده است. پلیس بدان اندازه گاز اشک آور به کار برده که مدیر بیمارستان محلی هشدار داد آن را متوقف کند چون بیماران بستری را در معرض خطر قرار داده.

سازمانهای مختلف "ماپوچه"ها پس از یک نشست در یک بیانیه مشترک همبستگی خود را با اعتراضها اعلام کردند. آنها گفتند: " ما با دانشجویان ، کارگران، خانواده ها و سازمانهای اجتماعی که به طور خودجوش تصمیم به ابراز نارضایتی خود در سراسر کشور گرفته اند، همبسته ایم. ما خواهان بنای یک جامعه نو هستیم."

اگر پینیه را در جنگ بسر می برد، پس آن را علیه همه کشور پیش می برد و او در حال باختن آن است.

منبع: نبردخلق شماره ۴۱۷، چهار شنبه اول آبان ۱۳۹۸ ـ ۲۳ اکتبر ۲۰۱۹

 بازگشت به نبردخلق

بازگشت به صفحه اول