رویدادهای هنری ماه (مهر ۹۸)

فتح الله کیائیها

 

اشارتی به حکایتی!

این روزها رویدادها و خبرهای هنری از چهار گوشه جهان چنان پر شمار و گونه گون است که پرداختن به همه آنها نه در گنجایش این مختصر است و نه جزیی از اهداف این ماهنامه. تلاش ما بر آن است که به سمت و سوی خبرها و رویدادهایی برویم که به نوعی با زندگی انسانهای محروم و تحت ستم در ارتباط مستقیم یا اشارت گونه است. می دانیم که هنر و هنرمند در تمامی قرون بیشتر و بیشتر از آلام و دردها و رنجها، عشقها و شادیهای محروم ترین طبقات مردم متاثر شده و متاسفانه بیشترین درآمد را برای بورژوازیهای حاکم داشته و دارد. نگاه من در این مجموعه انعکاس گوشه هایی از مرارتهای بشری است که گاهی به عمد یا به سهو در زبان و تفکر بورژوازی خود را می نمایاند و نشان می دهد که هنرمندها فارغ از ملیت و زبان و فرهنگ، پیوندی مشترک با یکدیگر دارند و آن پیوند چیزی نیست جز زندگی دردناک فقیر ترین، سرخورده ترین و رانده شده ترین مردمانی که البته سازندگان و آبادکنندگان حقیقی زمین اند؛ انسانهایی که اگر چه مرگ و زندگی شان در هیچ کجای تاریخ فرادستان به حساب نمی آید، ولی سنگ بنای اولیه شور و حیات هستند با دستانی کار آفرین و البته محروم از حاصل تلاش شان.

امید آنکه در این رهگذر با راهنماییها و اشارات خویش این نوشتار را غنایی دیگر بخشید.

 

ادبیات

 

جنجال بر سر جایزه نوبل در ادبیات

آکادمی سوئد نام برندگان جایزه نوبل ادبیات سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی را اعلام کرد. بر این اساس جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۱۸ میلادی به "اولگا توکارشوک"، نویسنده و روشنفکر لهستانی، و سال ۲۰۱۹ میلادی به "پیتر هاندکه" رمان‌ نویس، نمایشنامه‌ نویس و مترجم اتریشی، اهدا شد

آکادمی در دفاع از تصمیمش در باره منتخبان خود گفت: "الگا توکارشوک توانایی تخیلی روایی دارد که در کنار شوری همه ‌جانبه، پشت سر گذاشتن مرزها را همچون شکلی از زندگی به تصویر می ‌کشد و پتر هاندکه به خاطر آنکه در ویژگیهای تجربه بشری به کاوش پرداخته، قابل ستایش است."

اهدای این جوایز اعتراضات و انتقاداتی را در پی داشت و برخی نویسندگان و روشنفکران از اینکه جایزه نوبل ادبیات به پتر هاندکه اعطا شده انتقاد کردند، از جمله "جنیفر ایگن"، رییس سازمان قلم آمریکا، گفت که به طور معمول کسی درباره تصمیمی که هیات داوران گرفته اظهار نظر نمی ‌کند، اما در این مورد باید استثنائی وجود داشته باشد. او افزود: "ما با این تصمیم مخالفیم که نویسنده ‌ای که با سرسختی جنایات جنگی مستند شده را زیر سووال می‌ برد، حق دارد به خاطر "وسعت قلمرو زبانی و جوشش ایده‌ های خود" جایزه دریافت کند. در زمانه ‌ای که ملی ‌گرایی، شیوه رهبری مستبدانه و شیوع گسترده اطلاعات غلط از رونق برخوردار است، شایسته ادبیات چیز بهتری است."

آگاهانه یا ناآگاهانه، آکادمی سوئد با دو گزینش خود برای جایزه نوبل ادبیات واکنشهای سیاسی شدیدی را برانگیخته است، چون اولگا توکارشوک هم که به عنوان برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۸ انتخاب شده، نویسنده‌ ای است که با موضعگیریهای سیاسی‌ اش مخالفان خود را دارد.

اگرچه توکارشوک در آثار ادبی‌ اش از درگیری مستقیم با سیاست روز خودداری می‌ کند، اما در جستارهایش به انتقاد شدید از دولت لهستان می ‌پردازد که ملی ‌گرایی و مذهب کاتولیک را تبلیغ می‌ کند، همزمان اندیشه های اقتصادی توکارشوک‌ متمایل به چپ ارزیابی می ‌شود.

 

برندگان مشترک جایزه بوکر: مارگارت اتوود و برناردین اواریستو

هیات داوران جایزه ادبی معتبر "بوکر"، دوشنبه ‌شب، ۲۲ مهر، در لندن "مارگارت اتوود" و "برناردین اواریستو" را به ‌طور مشترک برنده‌ جایزه سال ۲۰۱۹ معرفی کرد و به‌ این ترتیب، بار دیگر زنان نویسنده از مردان پیش افتادند.

اعلام نام دو نویسنده برای یک جایزه بوکر برخلاف قوانین و اساسنامه این جایزه ادبی است، اما به ‌گفته "پیتر فلورنس"، دبیر هیات داوران، پس از آنکه این هیات برای انتخاب یک برنده قطعی برای جایزه درمی ‌ماند، تصمیم گرفت قوانین را کنار بگذارد و دو انتخاب برتر خود را به ‌طور مشترک معرفی کند. به این ترتیب، مارگارت اتوود ۸۰ ساله برای رمان "وصایا" و برناردین اواریستو ۵۹ ساله برای رمان "دختر، زن، دیگری" این جایزه ۵۰ هزار پوندی را تقسیم خواهند کرد.

رمان "دختر، زن، دیگری" هشتمین اثر خانم اواریستو است که باعث شد اولین نامزدی ‌اش برای جایزه ادبی بوکر به برنده شدن منجر شود. داستان این کتاب درباره زندگی ۱۲ شخصیت است که بیشتر آنها سیاه ‌پوست، بریتانیایی و زن هستند.

رمان "وصایا"ی مارگارت اتوود، دیگر برنده جایزه ادبی بوکر، نیز دنباله ‌ای است بر رمان پرفروش "سرگذشت ندیمه" (۱۹۸۵) که داستان آن ۱۵ سال پس از آخرین صحنه از رمان قبلی آغاز می‌ شود.

 

ساشا استانیشیچ جایزه کتاب سال آلمان را از آن خود کرد

هیات داوران جایزه بزرگ ادبی کتاب سال آلمان روز دوشنبه ۱۴ اکتبر (۲۲ مهر) در فرانکفورت اعلام کرد که جایزه امسال کتاب آلمان به دلیل رمان "مبدا" یا "تبار" (Herkunft) به "ساشا استانیشیچ"، نویسنده آلمانی- بوسنیایی (۴۱ساله) اهدا خواهد شد.

هیات داوران دلیل برگزیدن این رمان را "بیان ماهرانه و شوخ طبعانه" از "روایات ساده زندگی خود" عنوان کرده است. همچنین هیات داوران تاکید کرده است که این نویسنده با ارایه تصویری از زندگی خود در این رمان، "جنبه ‌های گوناگون زندگی در اروپا" را ترسیم کرده است.

موضوع این کتاب مهاجرت یک خانواده بوسنیایی به آلمان است که در آن زندگی در مهاجرت و انطباق با جامعه میزبان با بیانی طنزآلود از دید فرزند این خانواده روایت شده است.

استانیشیچ کتابهای متعددی را منتشر کرده که در میان آنها می توان به "انقلاب آلمان (تاریخ مقاومت)"، "کدام راه به سوسیالیسم؟" و "پیش از جشن" نام برد.

هیات هفت نفره ژوری در میان ۲۰۳ رمان که توسط بنگاه‌ های انتشاراتی آلمانی ‌زبان از کشورهای آلمان، اتریش و سوییس معرفی شده بودند، کتاب برنده سال ۲۰۱۹ را انتخاب کرده است. این رمانها، کتابهایی بودند که در فاصله زمانی اکتبر سال ۲۰۱۸ تا سپتامبر سال جاری میلادی به زبان آلمانی منتشر شده‌ اند.

 

نمایشگاه کتاب فرانکفورت

هفتاد و یکمین نمایشگاه بین ‌المللی کتاب فرانکفورت، بزرگ ‌ترین نمایشگاه کتاب جهان در نوع خود، روز سه‌ شنبه، ۲۲ مهر، در مراسمی رسمی افتتاح شد. در این مراسم، وزیر خارجه آلمان و برخی چهره‌ های سیاسی و انتشاراتی و ادبی آلمانی و خارجی سخن گفتند و بر نقش کتاب و ادبیات در مقابله با روندهای منفی در عرصه سیاسی و فرهنگی، از جمله برآمد راست گرایی افراطی و نژادپرستی و بیگانه‌ ستیزی و نیز بر درگیر شدن هر چه بیشتر هنر و ادبیات با مسائل اجتماعی معاصر تاکید کردند.

"اریک فاتلند"، نویسنده نامدار نروژی، از "ترس دیکتاتورها از واژه مکتوب" گفت و مدیر انجمن کتابفروشان آلمان هم خواستار این شد که نمایشگاه با دفاع از آزادی بیان به عرصه ‌ای برای همبستگی با هنرمندان و نویسندگان در بند بدل شود.

جالب این جاست که چهار ناشر آلمانی که بیشتر به نشر کتابهای متعلق به طیفهای راستگرای افراطی و ناسیونالیست اشتغال دارند هم اجازه گذاشتن غرقه در نمایشگاه را پیدا کردند. به گفته برگزارکنندگان هدف از این امر ایجاد امکان رودررو شدن با مردم و صاحب‌ نظران منتقد و با امید بروز بحثهای چالشی و روشنگرانه و افشاگرانه در برابر آنها است. مسوولان نمایشگاه می گویند که آنها هم به هر صورت طیفی از جامعه را نمایندگی می‌ کنند و ایزوله ‌سازی کامل آنها خطرناک‌ تر از امکان‌ دادن به آنها برای رویارویی و جدل با سایر بخشهای جامعه است.

 

سینما

 

دستگیری جین فوندا در تظاهرات اقلیمی

جین فوندا، هنرپیشه برنده جایزه اسکار، که در تظاهرات تغییرات اقلیمی در واشنگتن شرکت کرده بود، بازداشت شد. جین فوندا گفته است که در تظاهرات بیشتری حضور خواهد یافت و این حرکت او "الهام گرفته از جنبش بی ‌نظیری است که جوانان ‌مان به وجود آورده ‌اند".

خانم فوندا یکی از شانزده نفری است که توسط پلیس بازداشت شد. افراد بازداشت شده به ایجاد ازدحام، ایجاد مانع یا آزار رساندن به دیگران متهم شدند.

جین فوندا با مبارزات خود معروف است و برای اولین بار نیست که در تظاهرات شرکت می ‌کند یا بازداشت می ‌شود، او سابقه طولانی در این زمینه دارد. او به ویژه در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ در جنبش مدنی آمریکا علیه تبعیض نژادی و جنگ ویتنام فعال بود.

خانم فوندا در وب سایت خود گفت که به واشنگتن نقل مکان کرده تا "نزدیک مرکز نبرد برای اقلیم" باشد. او در سال ۲۰۱۶ جشن شکرگزاری را همراه با معترضان به ساخت خط لوله نفتی "داکوتا اکسس" و "کی ‌استو اکس‌ ال" گذراند. این خط لوله ۱۴۰۰ کیلومتری قرار است نفت را از "آلبرتا" در کانادا به ایالت "نبراسکا"ی آمریکا ببرد. گروههای حامی محیط زیست می ‌گویند این پروژه‌ محیط زیست را نابود خواهد کرد.

خانم فوندا با رهبران رادیکالی مانند "آنجلا دیویس" دوستی داشته و از جنبش "پلنگان سیاه" حمایت کرده است. او همچنین در سال ۲۰۰۳ از مخالفان لشکرکشی به عراق بود.

جین فوندا تا کنون نامزد هفت جایزه اسکار شده است و دو جایزه اسکار را برای فیلمهای "کلوت" در سال ۱۹۷۱ و "بازگشت به خانه" محصول ۱۹۷۸ برده است.

 

این شهربازی است یا سینما؟

"مارتین اسکورسیزی"، کارگردان ۷۸ ساله، در جریان نشست خبری نمایش فیلم جدیدش "مرد ایرلندی" در اختتامیه جشنواره فیلم لندن، با تکرار صحبتهایش بار دیگر فیلمهای ابرقهرمانی مارول را با پارکهای موضوعی (شهربازی) مقایسه کرد.

اسکورسیزی که در کنار "ال پاچینو" و "رابرت دنیرو"، دو ستاره جدیدترین ساخته ‌اش، صحبت می‌ کرد ادامه داد: "این سینما نیست و چیز دیگریست و نباید مورد حمله آن قرار بگیریم. سینماها باید ارتقاء یابیند و فیلمهایی روایتی نشان بدهند."

وی در جریان سخنرانی سالانه در آکادمی فیلم بریتانیا نیز گفته بود: "سینماها را فیلمهای ابرقهرمانی گرفته ‌اند و سالنهای سینما تبدیل به پارکهای موضوعی (شهربازی) شده ‌اند. این خوب است و چیز بدی نیست، اما دیگر به همه چیز تجاوز نکنید. این برای کسانی که از تماشای این نوع فیلمها لذت می‌ برند و می ‌دانند چه اتفاقی ‌درون آنها می ‌افتد خوب است و آنها را تحسین می ‌کنم، اما این چیزها از نوع من نیست. این فیلمها در حال ساخت نوع دیگری از مخاطب است که فکر می‌ کند سینما این است."

این کارگردان کهنه ‌کار سینمای جهان اولین بار در مصاحبه ‌ای با مجله "امپایر" در انتقاد از سینمای ابرقهرمانی عنوان کرده بود: "من این فیلمها را تماشا نمی ‌کنم. البته تلاش کردم، اما این سینما نیست. صادقانه بگویم این فیلمها هر چقدر هم خوب ساخته شود و بازیگران در آن بهترین عملکرد خود را نیز داشته ‌باشند، از نظر من شبیه به پارکهای موضوعی است. این سینمای انسانها نیست که در آن برای رساندن و انتقال احساسات و عواطف، تجارت روانشناختی با دیگر انسانها تلاش می‌ شود."

 

اعلام برائت خانه سینما از دستورالعمل پوشش بازیگران

هیات مدیره "خانه سینما" با انتشار بیانیه ‌ای انتساب دستورالعمل طراحی پوشش هنرمندان به این نهاد صنفی را "نیت ناصواب" و تلاش برای حذف تشکل مدنی و غیردولتی سینماگران دانسته و از چنین اقدامی برائت جست.

در این بیانیه آمده است: «صبح چهارشنبه ۲۴ مهرماه "خانه سینما" به موضوعی منتسب شد که از آن بی ‌خبر بود؛ موضوعی که به سرعت دست به دست شد و سوالات و واکنشهایی در افکار عمومی، هنردوستان و سینماگران پدید آورد."

بیانیه تاکید می ‌کند که "خانه سینما" برخلاف آنچه در اخبار منعکس شده، از تصمیم سازمان سینمایی برای تبیین آیین ‌نامه پوشش هنرمندان در مجامع مطلع نیست و مورد هیچ مشورتی در این زمینه نیز قرار نگرفته است.

هیات مدیره خانه سینما می ‌‌نویسد این اولین بار نیست با بخشنامه‌ ها و بیانیه ‌ها و اظهارنظرهایی مواجه می ‌شود که شائبه دولتی بودن این نهاد صنفی را در ذهن مخاطبان سینمای ایران متبادر می‌ کند: "تکرار چنین رویه ‌ای این استنباط را برای اعضای بزرگترین و تنها نهاد صنفی و سینمای ایران به وجود می ‌آورد که گویی اراده مشخصی در صدد کمرنگ کردن و بلکه حذف تشکل مدنی سینما در کشور است که اگر چنین باشد یقینا نیتی ناصواب است."

 

موسیقی

 

سمفونی برای پرو، برنامه ای در حمایت از کودکان فقیر

"سمفونی برای پرو" یک برنامه آموزش موسیقی کلاسیک است که "خوان دیه ‌گو فلورز"، خواننده مشهور اپرا، آن را راه‌ اندازی کرده است تا به کودکان بی‌ بضاعت در پرو امکان بدهد نواختن ساز یا خواندن در گروه کُر را بیاموزند.

خوان دیه ‌گو فلورز درباره هدف این برنامه می ‌گوید:‌ "هدف "سمفونی برای پرو"، ایجاد تحول در جامعه و بهتر کردن آن با قدرت موسیقی است."

بسیاری از کودکان شرکت کننده در این برنامه معتقدند که "سمفونی برای پرو" خانه و خانواده آنهاست و فرصتی است که آنها را به آینده ‌ای بهتر می ‌رساند.

کودکان و نوجوانانی که در این برنامه شرکت می ‌کنند، می‌ گویند زندگی ‌شان بسیار سخت است. حتی بعضی‌ از آنها می ‌خواهند در محل ارکستر بمانند و شب همانجا بخوابند.

یش از ۸ هزار کودک و نوجوان هر روز در سراسر کشور ساعتها در مدارسی تمرین می ‌کنند که "نوکلئوس" نام دارد و برای این برنامه ایجاد شده است. خوان فلورز خود می‌ گوید: "نوکلئوسها نوعی سرپناهند، مثل واحه ‌‌ای از آرامش، شادی و امید. نوجوانان اینجا ارزشهایی نظیر همبستگی وقت ‌شناسی، احترام و کار گروهی را می‌ آموزند."

ارکستر سمفونی اصلی این برنامه به رهبری "هوگو کاریو"، تلاش دارد به حد اعلای اجرا برسد.

هوگو کاریو می‌ گوید: "وقتی در چشم همدیگر نگاه می‌ کنیم و موسیقی و انرژی بین ما می‌ گردد، گاهی اشک می ‌ریزیم و گاهی می ‌خندیم. اینها لحظه‌ های جادویی ست و این بچه‌ ها مهمترین چیز در زندگی من‌ هستند."

"خوان" می‌ گوید که امروز می ‌داند که موسیقی می ‌تواند زندگیِ فقیرترین و بی ‌بضاعت‌ ترین بچه ‌ها را عوض کند. رويای این نوازندگان جوان وقتی به تحقق پیوست که تابستان امسال در میدان اصلی "لیما" مقابل بیش از ۲۰ هزار نفر تماشاگر موسیقی اجرا کردند.

اما رویای خوان دیه گو فلورز آن است که بچه ‌های تحت پوشش این پروژه به یک میلیون نفر برسند؛ رویایی که گرچه بلندپروازانه است، اما خوان مصمم است آن را محقق کند.

 

شعر ماه

 

غمگینم

چونان پیرزنی

که آخرین سربازی که از جنگ

بر می گردد

فرزندش نیست

 

ولادیمیر مایاکوفسکی (برگردان به فارسی: امید آدینه)

 

(منابع: جنگ خبر، یورو نیوز، بی سی، دویچه وله، ایسنا، رادیو فردا)

منبع: نبردخلق شماره ۴۱۷، چهار شنبه اول آبان ۱۳۹۸ ـ ۲۳ اکتبر ۲۰۱۹

 بازگشت به نبردخلق

بازگشت به صفحه اول